بشقاب ناصر

داستان پیدایش ظرف و ظروف:

داستان پیدایش ظرف و ظروف در حدود دو میلیون سال پیش شروع شد.در دره ای عمیق و بزرگ واقع در قاره ی آفریقای کنونی،زوجی به نام های لوسی (Lucy)و لو ( Lou ) که از انسان های نخستین بودند،زندگی می کردند و از درخت های میوه و نارگیل برای سیر کردن خود استفاده می نمودند.لو مرد جوان هر روز از درخت ها بالا می رفت و در جستجوی غذا از این شاخه به آن شاخه می پرید،میوه ها را می چید،پرز ها و برگ ها اضافی را تمیز می کرد و به روی زمین می انداخت.در آن حال لوسی زن جوان نیز به جمع آوری میوه هایی که روی زمین افتاده بود می پرداخت.وی در حین برداشتن میوه ها، متوجه تکه های شکسته شده ی نارگیل که از وسط نصف شده بود،گردید. همانطور که لو در پی غذا های مختلف از این شاخه به آن شاخه می پرید،لوسی نیز آنها را از روی زمین برمی داشت و درون نصفه نارگیل شکسته شده می ریخت سپس ظرف غذایی را که خودش کشف کرده بود جلوی دوست جوانش می گذاشت و خیلی شیک با ظرفی که از میوه های رنگارنگ پر شده بود از او پذیرایی می کرد. اما مرد جوان بی ذوق پس از اینکه سیر می شد ظرف را  به گوشه ای پرتاب می کرد. لوسی رفت و آن نارگیل نصفه را پیدا کرد و در نهر شست و در درختی که درآن زندگی می کردند پنهان کرد تا برای وعده های بعدی غذا از آن استفاده کنند.

بله … نارگیلی که از وسط نصف شده بود ، اولین نوع ظرف غذا خوری به حساب می آید که توسط لوسی خانم کشف شد.

داستان پیدایش ظرف و ظروف با داستان انسان شناسی در حال پژوهش در غارها و زندگی انسان های نخستین بود در کنار استخوان های بشر به دنبال علائم و نشانه های دیگر هم می گشت همراه است.اغلب اوقات تکه های خرد شده ی کوزه های سفالی یافت می شد که این کوزه ها ظرف های ذخیره غذا در زمان قدیم به حساب می آیند.از خرابه های غارنشینی گرفته تا ویرانه های باستانی آناستازیا در جنوب غربی ایالت متحده و اهرام باستانی در صحرای عربستان و هر گوشه و کناری که بشر می زیسته است،آثار و باقی مانده های ظروفی که از آن استفاده می شد به چشم می خورد. در اغلب مکان ها به جز روم و یونان باستان ظروف غذا خوری قدیمی در سراسر دنیا از لحاظ ظاهر و شکل با توجه به فرهنگ همان قسمت با هم متفاوت بودند. لذا طراحی هر ظروفی بر گرفته از فرهنگ و نوع غذا خوردن همان منطقه بود.

بشر در پي ساليان متمادي جهت مصارف زندگي نياز به ظروف داشته است. در همین راستا ظروف از جنس مواد معدني ساخته شد و سير تكاملي خود را از ظروف گلي و سفالي به سراميك و نهايتاً به نوع مرغوب آن كه چيني است طي كرده است.برخي از ظروف چيني نفيس هم اکنون در موزه هاي معروف جهان نگهداري مي شوند . بر اساس اسناد تاريخي،تاريخ صدور ظروف چيني ساخت چين به خارج از کشور به قرن هشتم باز مي گردد، در آن زمان ظروف چيني به منطقه خاورميانه از مبادي تمدن جهان صادر مي شد، اين ظروف ابتدا فقط مورد استفاده پادشاهان و اشراف بود و کمي بعد به دست تاجران رسيد.در قرن نهم ميلادي بغداد مرکز تجارت جهان اسلام بود،ابريشم و ظروف چيني کالا هاي عمده تجارت وقت بود. شايان ذکر است ” جنگ خه ” دريانورد معروف سلسله “مينگ”از سال هاي ۱۴۳۳-۱۴۰۵ ظرف ۲۹ سال ۷ بار به اقيانوس آرام جنوبي و اقيانوس هند سفر کرد و بر اثر فعاليت هاي وي تجارت خارجي چين به اوج خود رسيد. ” جنگ خه ” در سفرهاي خود بسياري از ظروف چيني ساخت شهر ” جين ده جن” را همراه برده و به نقاط مختلف اهدا کرد، بسياري از اين ظروف هم اکنون در موزه هاي کشورهاي مختلف نگهداري مي شود . در موزه ” تپکابي” استانبول ترکيه ۱۳۰۵۸ عدد ظروف چيني نگهداري مي شود که همه آنها متعلق به توليدات کوره هاي دولتي است. مخصوصا ظروف آبي و سفيد رنگ سلسله ” يوان ” (۱۲۰۶-۱۳۶۸) که تزييناتي با سبک اسلامي دارد، ظروف چيني آن زمان که در موزه هاي چين نگهداري شده از نظر کيفي با آثار جمع آوري شده در موزه مزبور قابل مقايسه نيست و اين مساله ثابت مي کند که ظروف آبي و سفيد رنگ صادراتي آن زمان طبق سفارش ساخته و از مواد مرغوب تهيه شده است. ظروف چيني چين در قرن ۱۶م ابتدا به پرتغال سپس به بازار اروپا راه يافت.پس از چند سال جنگ، هلند به جاي پرتغال بر اقيانوس آرام غربي تسلط يافته و بزرگترين مشتري ظروف چيني ساخت چين تبديل شد. درسال هاي ۱۶۳۶، ۱۳۳۷ و ۱۶۳۹ هلند جمعا صد ها هزار ظرف چيني ساخت شهر ” جين ده جن ” را خريد. درقرن ۱۸م ميزان صادرات ظروف چيني به اروپا به ۶۰ميليون رسيد . تفاوت ظروف صادراتي ” چين ده جن ” از لحاظ شکل قالب و سبک هنري بافرآورده هاي فروش داخلي به دليل مطابق سازي با رسوم غربي ها اعمال شده بود. براي نمونه ، نوعي از ظروف آبي و سفيد رنگ وجود دارد که علاوه بر نقشه هاي گل و پرنده و انسان که در نقاشي سنتي چين غالبا ديده مي شود، نقش هاي تزييني خارجي مانند نقش گل لاله هم در آنها نمودار است که به ميزان فراوان مورد علاقه اشراف اروپايي بوده است. بسياري از کشورها به محض خريداري ظروف چيني مبادرت به تقليد و ساخت آن مي کردند. “ايزنيک” واقع در جنوب شرق استامبول ” چين ده جن ” ترکيه ناميده مي شود. سال ۱۷۵۵ اروپائيان در قاره خود خاک چيني که مواد اوليه براي تهيه ظروف چيني است را پيدا کرده و در سال ۱۷۶۸ براي اولين بار ظروفي نظير ظروف ساخت ” جين ده جن ” را تهيه کردند.مبلغان مسيحي در قرن ۱۸م مدارکي فني از چين به اروپا بردند و باعث شد اروپاييان فناوري ساخت ظروف چيني را فرا گيرند.